Zanęta jest tworzona na bazie różnych elementów. Czasem tworzyć ją może pojedynczy składnik taki jak jakieś ziarno, pieczywo, czy ziemniaki, ale często robimy mieszankę opartą o kilka składników. Warto znać ich wartości, by zrobiona przez nas zanęta pracowała prawidłowo i ściągała na łowisko ryby oraz jak najdłużej trzymała je w nęconym miejscu. Przedstawię walory niektórych substancji dodawanych przeze mnie do zanęt oraz przynęt i zwrócę uwagę na te substancje, które mogą zapachowo lub smakowo uatrakcyjniać pokarm i przyciągać karpiowate. Z całą pewnością robienie przez siebie samodzielnie zanęt przynosi wiele satysfakcji, ale by tak było najpierw należy się zastanowić, gdzie będziemy łowić, jakie ryby chcemy poławiać. Ta sama zanęta może być rewelacyjna na jednym łowisku, a na drugim się kompletnie nie sprawdzać. Głębokość łowiska, ukształtowanie i rodzaj dna mają tu olbrzymie znaczenie. Poławiana wielkość ryb jakie znajdują się w danym akwenie, też nie pozostaje bez znaczenia. Nawet sposób przygotowania składników nie powinien być obojętny naszym rozważaniom w pomyśle na recepturę. Musimy wiedzieć czy chcemy uzyskać szybko pracującą zanętę, czy wolno; smużącą, czy też nie; lekką, czy ciężką denną. Wszystkie opisane poniżej składniki można spotkać u handlowców, choć nie koniecznie wszystkie z nich w sklepach wędkarskich.
bułka tarta - to podstawowy tani komponent bazowy z pewnością znajdujący się w każdej kupowanej gotowej zanęcie. Najczęściej jest to głównie mielony chleb z dodatkiem bułki, dlatego nie zalecałbym przesady w dodawania go do nich, bo jest przyczyną przyspieszenia kwaśnienia wody. Choć jest to wysokoenergetyczny węglowodanowy składnik doskonale nadający się do wytwarzanych całkowicie przez siebie zanęt, ale bez przesady do 25% dobrze zmielonej. Osobiście radzę samemu przygotować sobie ten produkt. Ja korzystam z bułki wrocławskiej i bagietki francuskiej. Najlepiej najpierw skroić skórę, a potem miękisz pokroić w cienkie plastry. Suszenie w całości naraża pieczywo na możliwość spleśnienia zanim wyschnie i utrudnia potem połamanie do mielenia. W zależności czy korzystamy ze spieczonej skórki, czy z miękiszu, uzyskujemy bułkę ciemną, jasną i białą. Również zmieniają się własności. Bułka ciemna jest mniej klejąca i bardziej lekka, a biała bardziej klei i jest bardziej słodka. Przygotowany samemu produkt możemy stosować nawet w ilościach do 40%.
suchar mielony - Osobiście stosuję kupowane suchary dietetyczne opiekane. Namaczam je w oleju słonecznikowym i prażę a następnie po wysuszeniu mielę. Ale można te sucharki mielić bez tych procesów. Ma właściwości lekko klejące, posiada dużo węglowodanów, prażenie z olejem słonecznikowym daje dużą atrakcyjność smakową i zapachową. Można dodawać jako środek bazowy do 20%.
herbatnik mielony - słodki wysokokaloryczny składnik zaliczany do podstawowych, dodawany do zanęt karpiowych w podobnych ilościach jak mielone suchary do 20% lekko ją przyciemniając.
wafel mielony - biały węglowodanowy, wysokoenergetyczny składnik zlepiający dodawany w zanętach do koszyków i sprężyn oraz do zanęt dennych, długo pracujących (spowalnia pracę zanęty), stosowany ostrożnie w niewielkich ilościach do 10%.
biszkopt mielony - doskonały dodatek bazowy wysokoenergetyczny, smakowy, nadający zanęcie puszystość. Bardzo często korzystam z zalet tego produktu dodając nawet do 30% całej objętości. Nie wszyscy się z pewnością ze mną zgodzą, ale według moich doświadczeń biszkopt dietetyczny doskonale współdziała ze składnikami przyspieszającymi pracę kul zanętowych. Natomiast biszkopt słodki nie nadaje już tak dużej puszystości, jest bardziej klejący i cząsteczki jego nie uwalniają się już tak szybko.
piernik mielony - ciemny, na miodzie, zawierający wiele ziół, mocno słodki, przyciemnia zanętę, bardzo cenny komponent. Nie należy jednak przesadzać, stosować do 10%. W sklepach zazwyczaj bywa w formie z dużą ilością zapachów korzenno ziołowych i w tym wypadku zalecałbym szczególną ostrożność w dodawaniu do zanęt.
śruta sojowa - wysokobiałkowy dobry składnik zanęt karpiowych, uatrakcyjnia zanętę, mogący stanowić do 25% zawartości, ale pomimo to należy zwrócić uwagę na jego sytość i osobiście nie dodaję więcej niż 15%.
makuch słonecznikowy, konopny i lniany - są to wytłoki po procesie uzyskiwania oleju z ziaren. Kupowany w sprasowanych plastrach, należy połamać na drobne kawałki i zmielić. Doskonały dodatek smakowy, wysokoenergetyczny, białkowy, natłuszczający, wzmagający pracę kul zanętowych. Zmielony doskonale uatrakcyjnia zanętę, dobrze komponuje z wieloma składnikami, ale dodawać ostrożnie do 15%, gdyż ma mocno sycące właściwości. Dobry dodatek do przynęt i to stosowany w większych ilościach, śmiało do 25%. W Polsce niestety osiągalny jest jedynie makuch lniany. Niektórzy producenci i handlowcy proponują zmielony makuch słonecznikowy, ale z moich doświadczeń wynika, że jak na razie są to zmielone łuskwiny pestek słonecznika, a nie makuch.
makuch kukurydziany - składnik wysokoenergetyczny, silnie natłuszczający, wzmagający pracę kul zanętowych, dodawać ostrożnie do 15%. Doskonale przesusza przemoczoną zanętę.
otręby pszenne prażone - silnie napowietrzający spulchniający środek, przyspieszający rozpad kul zanętowych. Można nimi osuszyć przemoczoną zanętę. Stosuję do około 10%.
otręby kukurydziane - mają podobne działanie do otrąb pszennych, ale można dodawać je w ilościach nawet do 20%.
płatki owsiane - dobry składnik energetyczny dodawany do zanęt nie tylko karpiowych i do wyrobu przynęt. Osusza zanętę, ale wchłaniając wilgoć ułatwia jej spajanie.
kasza kukurydziana - spulchnia zanętę, ogranicza zlepianie składników, energetyczny komponent. Natomiast ugotowana i przetarta ma właściwości silnie zlepiające, więc jej zastosowanie w zanętach jeziorowych jest mocno ograniczone. Natomiast ma ona spore zastosowanie w różnego rodzaju przynętach.
kasza gryczana palona - po uprużeniu dobry komponent dodawany do 10% do zanęt, służący również jako dodatek do przynęt. Powoduje sklejanie zanęty, lekko smuży, ma zastosowanie w zanętach dennych o wydłużonej pracy. Ma specyficzny zapach.
pęczak - parzony jest dobrym dodatkiem do zanęt dennych leszczowych gdy łowisko jest głębokie. Jest lekko klejący, ale inną cechą jest jego zdolność oblepiania się na nim innych składników zanęty. Jest lekko smurzący.
bób - bardzo dobra przynęta na duże karpie. Ususzony i zmielony może służyć również jako składnik do zanęt, ale ostrożnie bo jest silnie sycący. Wysoko proteinowy i węglowodanowy produkt z zawartością amylaz, lekko natłuszczający. Można również dodawać ugotowany do zanęty tak jak dodaje się kukurydzę.
kartofle - od wieków stosowany jako zanęta i doskonała przynęta na duże egzemplarze. Stosowany w różnych postaciach, zawsze bardzo ceniony. Używany jako samodzielna zanęta. Jednak nie można przesadzać z ilością, bo łatwo zakwasza wodę.
makaron - najczęściej stosowany to kolanka, muszelki, świderki, rurki i gwiazdki. Przy nęceniu makaronem należy zawsze uważać by nie przeholować z ilością, bo łatwo kwaśnieje.
ziarno kukurydzy - chyba najbardziej popularna przynęta i zanęta spotykana obecnie nad wodą. Można stosować konserwową z puszki, ale znacznie lepsze wyniki osiąga się stosując namoczone i gotowane ziarno kupione na wagę na targu. Można stosować samodzielnie jak i jako dodatek do zanęt. Dodaje się na końcu po przygotowaniu zanęty przed ostatecznym zamieszaniem całości.
ziarno słonecznikowe - mało popularne wśród wędkarzy, jest lekko natłuszczające, bardzo odżywcze i lubiane przez karpie, leszcze i inne karpiowate. Dodaje się wyłuskane w całości surowe na końcu przygotowywania zanęty. Są stosunkowo drogie, ale zapach i smak słonecznika jest dla ryb nie do pogardzenia. Warto więc o nich pamiętać i wrzucić garstkę do zanęty.
coco belge - prażone wytłoki kokosa belgijskiego, składnik spulchniający, zwiększający apetyt oddziaływając na zmysł smaku, polecany do zanęt wysokobiałkowych, dodawać do 15%. Ostatnio producenci podają dawki nawet do 25%. Ja tego zdania nie podzielam i z reguły ograniczam się do podanej dawki. Również nie podzielam zdania, że ma jakieś ponoć działania przyspieszające trawienie, ale walory smakowe są bezsporne.
kopra - mielony wysuszony miąsz orzecha drzewa palmowego, występuje jako coprah melasa, słodka wspomaga trawienie dodawać do15%. Można łączyć z zapachem migdałów i orzechami.
orzech arachidowy prażony - składnik natłuszczający, zapachowy, wysokokaloryczny stosować do 10%. Bardzo lubiany składnik przez karpie i leszcze. Dla leszczy mielony lub bardzo drobno tłuczony. Dla karpi albo mielony jako środek zapachowo smakowy, albo tłuczony na ćwiartki lub połówki i tak dodany do zanęty.
sezam - ziarno sezamu jest ulubionym smakołykiem leszczy i karpi. Do zanęt słodkich z coco belge i coprach melasą warto dodać do zanęty. Ze względu na cenę i do niedawna trudności w pozyskaniu wielu wędkarzy zapomniało o zaletach tego dodatku.
mieszanka czekoladowa - bardzo dobry dodatek do zapachów słodkich i owocowych. Przyciemnia zanętę, stosować poniżej 10%. Działa wzmagająco na zapachy owocowe.
migdały - silny specyficzny zapach stosować do 5%, a mielone migdały do 10%. Dobrze komponuje z zanętami słodkimi.
pistacje - niektórzy stosują wręcz bezpośrednio jako zanęta i przynęta. Ze względu na twardość produktu stosuję ją jako zmielony dodatek zanętowo - przynętowy, ale rzadko.
konopie prażone - dodatek do zanęt leszczowych o specyficznym właściwościach smakowo zapachowych, lekko natłuszczający, stosowany do 15%
zanęta granulowana - kupowana w sklepach wędkarskich jest mięsna w różnych smakach, tonąca, podawana procą, daje bardzo dobre efekty. Produkowana jest w różnych odmianach zapachowo smakowych: wołowiny, rybnym, małży, krabów, ośmiornic i kałamarnic. Ostatnio pojawiły się smaki owocowe i inne. Są granulaty szybko rozpuszczające się w wodzie i pozostające dłuższy czas w całości. Produkowane są w różnych wielkościach.
sucha karma zwierzęca - jest pływająca. Stosuje się wołowinę lub wołowinę z kurczakiem, albo rybną. Z dziurką ma zastosowanie jako przynęta i zanęta przy łowieniu metodą powierzchniową. Pozostała, zmielona służy jako komponent zanętowy i przynętowy, dodawany nawet w 30%.
robaki - rosówki, czerwone robaki, dendrobena, białe robaki są doskonałą przynętą, a białe i posiekane czerwone robaki doskonale nadają się jako dodatek do zanęty, szczególnie na lina jest niezbędny. Białe robaki przyspieszają rozpad kul zanętowych.
Nie wyczerpałem tu wszystkich możliwych składników zanętowych, ale myślę, że te wymienione należą do najbardziej podstawowych i atrakcyjnych, jak również pozwolą na dużą możliwość twórczej pracy w komponowaniu zanęt dla ryb karpiowatych. Teraz należy chociaż parę słów wspomnieć o typowych dodatkach zapachowo smakowych. Dziś to potężny przemysł. Produkowane są zarówno w wersji sproszkowanej jak i płynnej. Produkuje się o różnych smakach owocowych jak tutti-futti, truskawka, poziomka, wiśnia, brzoskwinia, morele i banan. Można dostać również karmel, ser, czosnek, waniliowy, migdałowy, pistacjowy, korzenne, skopex, a także różne zapachy mięsne owoców morza i wiele innych. Poza tym można wykorzystywać i takie specyfiki jak tran, albo słodka melasa. Inne dodatki to ziela jak anyż, nostrzyk czy kozieradka, ale również czosnek i przyprawy korzenne jak utarte laski wanilii, cynamon, czy gałka muszkatołowa, a nawet mielone przyprawy jak papryka. Tu kombinacji i możliwości jest sporo, a i łączenie zapachów jest praktykowane. Innymi dodatkami są atraktanty (atraktory). Zasadniczym zadaniem powinno być wzmocnienie zapachu i smaku składników zanęty, ale producenci dołączają również substancje zwane stymulatorami, służącymi do wzmagania apetytu i przyspieszania trawienia. Osobiście podchodzę z dużą dozą ostrożności do tych dodatków zanętowych. Staram się tak komponować zanętę, by składniki w niej zawarte same z siebie nadały odpowiedni smak zapach i atrakcyjność. Dziś zanęty to temat rzeka i trudno go wyczerpać w kilku zdaniach, ale mam nadzieję, że podane tu informacje, mogą być niektórym wędkarzom przydatne przy samodzielnym tworzeniu zanęt
Zanęta na karpie:
1,5 części bułki tartej
0,5 części mąki kukurydzianej
0,5 części kaszy kukurydzianej
1 część zmielonych płatków owsianych
0,2 części cukru
0,5 części mielonych nasion słonecznika
Zapach - wedle własnego uznania i w zależności od gatunku, na który się nastawiamy
Zanęta płociowa :
1 część mąki kukurydzianej
1 część bułki tartej
0,5 części kaszy kukurydzianej
0,5 części pokruszonych płatków owsianych
Zapach - nostrzyk
Zanęta leszczowa:
1 część kaszy kukurydzianej
1 część zmielonego suchego chleba
1 część bułki tartej
0,5 części mąki kukurydzianej
0,4 części pokruszonych płatków owsianych
Zapach - wedle uznania (wanilia, kolendra, kokos, cynamon, kminek)
Zanęta płociowa na wodę bieżącą:
3 części bułki tartej
2 części mielonych herbatników
2 części kaszy kukurydzianej
1 część płatki owsiane mielone
1 część mleko w proszku
0,5 części siemię lniane mielone
0,5 części konopie mielone
Olejek anyżowy
Glina stosownie do prądu
Zanęta płociowa na wodę stojącą:
2 części bułki tartej
3 części biszkoptów mielonych
1,5 części mąki kukurydzianej
0,5 części mleka w proszku
2 części otrębów pszennych
1 część siemię lniane mielone
Zapach (koper, kminek)
Ziemia z kretowiska stosownie do głębokości łowiska
Zanęta leszczowa na wodę bieżącą :
2 części chleba mielonego
1 część bułki tartej
2 części płatków owsianych mielonych
0,5 części płatków owsianych całych
1 część mąki ziemniaczanej
1 część konopie mielone
Olejek kminkowy
Glina odpowiednio do prądu
Zanęta leszczowa na wodę stojącą :
3 części bułki tartej
2 części kaszy kukurydzianej
2 części otrębów pszennych
1 część płatków owsianych całych
1 część konopie mielone
Olejek kminkowy
Ziemia z kretowiska według głębokości
Zanęta powierzchniowa:
30% biszkopt dobrze wyprażony i zmielony
30% mąka kukurydziana
25% bułka tarta dobrze wyprażona i zmielona
10% siemię lniane wyprażone i dobrze zmielone
5% kakao
Zanęta denna rozpraszająca się :
30% płatki owsiane
30% bułka tarta gruba
20% chrupki kukurydziane gniecione
10% mąka kukurydziana
5% otręby pszenne
5% wiórki kokosowe
Zapach owocowy
Zanęta na wodę bieżącą z silnym uciągiem:
30% płatki owsiane
20% bułka tarta
10% kasza kukurydziana
5% mąka kukurydziana
10% mączka kostna
10% klej PV-1
5% otręby pszenne
10% ziarna słonecznika
Gruby żwir 0,1 0,3 kg na kilogram suchej mieszanki zanętowej lub glina
Zanęta na wodę bieżącą z bardzo silnym uciągiem :
30% płatki owsiane
20%bułka tarta
15% kasza kukurydziana parzona
5% mąka kukurydziana
10%mączka piernikowa (słodka, klejąca)
15%klej PV-1
5% siemię lniane
Gruby żwir do 0,5 kg na kilogram suchej mieszanki zanętowej lub glina
Zanęta karasiowa :
5 szklanek gotowej zanęty bazowej
1 szklanka śruty kukurydzianej
0,5 szklanki śruty arachidowej
0,5 szklanki kopry-melasy
3 łyżki stołowe tłuczonych ziaren słonecznika
3 łyki karmelu
Pół torebki cukru waniliowego
Łyżeczka olejku rumowego
0,75 szklanki kleju PV-1
Zanęta letnia (uniwersalna):
25% - pieczywo jasne
15% - biszkopt
20% - kukurydza zanętowa
15% - soja
10% - kopra melasa
Zanęta wiosenna :
25-30% - kopra melasa
5-10% - PV1
5-10% - soja
15-20% - biszkopt
20-25% - grube otręby, kasza kukurydziana, wiórki kokosowe
Zapach: róża
Zanęta na lato :
25% mielone pieczywo
15% Biszkopt tłusty
15% Arachid tłusty
15% PV-1
10% Konopie
10% kopra melasa
5% mąka sojowa
5% Coco-Belge
Zanęta na jesień:
40% mielone pieczywo
20% Copra naturalna
15% Arachid odtłuszczony
10% Coco-Belge
10% PV-1
5% Konopie
Zanęta leszczowa na rzekę:
4 cz. gotowanej kaszy kukurydzianej
1 cz. mielonego suchego chleba
1 cz. bułki tartej
1 cz. mąki kukurydzianej
1,5 cz. pokruszonych płatków owsianych
Żwir + klej + atraktor
Zanęta na łowiska o dużej presji wędkarskiej:
2,5 kg pieczywa
1 kg biszkoptów
1 kg kaszy kukurydzianej
250 g mączka arachidowa
2 kg kukurydza konserwowa
0,5 l kastery
Zapach karmel
Zanęta na krąpie i płocie :
1,0 kg bułki tartej + 0,5 kg mąki kukurydzianej
0,5 kg otrąb pszennych
0,3 kg płatków owsianych nie mielonych
0,6 kg kaszy kukurydzianej gotowanej
0,1 kg gotowanych konopi + 20 do 30 g wanilii
Robaki zanętowe + ziemia dociążająca
Zanęta na płocie i krąpie:
1 kg bułki tartej
0,5 kg mielonych biszkoptów
0,5 kg płatki owsiane
0,5 kg mąki kukurydzianej
0,2 kg kopru włoskiego mielonego
Szczypta soli
Robaki zanętowe + ziemia dociążająca - w zależności od prądu
Zanęta na płocie na kanał :
1 cz. prażonej tartej bułki
1 cz. otrąb pszennych
1 cz. prażonych i mielonych konopi
1 cz. mąki kukurydzianej
1/2 cz. prażonych i tłuczonych płatków owsianych
1/4 cz. mączki kokosowej, np. Coco Belge;
2-3 łyżeczki atraktora.
Zanęta leszczowa na wody bieżące:
4 części gotowanej kaszy kukurydzianej
1 część mielonego suchego chleba
1 część bułki tartej
1 część mąki kukurydzianej
1,5 cz. pokruszonych płatków owsianych
Żwir; klej
Atraktor leszczowy
Drobne robaki zanętowe
Zanęta karasiowa :
2 części prażonej kaszy kukurydzianej,
2 części otrąb,
1 część maki kukurydzianej,
1 część prażonej bułki tartej,
1 część sucharu, 0,5 części biszkoptu
Zanęta karpiowo-leszczowa:
3 części mąki kukurydzianej
1 część posiekanych czerwonych robaków
2 części mielonych gotowanych ziemniaków
1 część mielonych płatków owsianych
Dobrze jest dodać 1 część krwi bydlęcej